دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی

معرفی گروه مهندسی بهداشت حرفه ای

معرفی

گروه مهندسی بهداشت حرفه ای دانشگاه علوم پزشکی همدان درسال ۱۳۷۱با پذیرش دانشجو در دوره کاردانی بهداشت حرفه ای تشکیل شد و امروزه با پذیرش دانشجو در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری تخصصی و با در اختیار داشتن اساتید مجرب و امکانات آزمایشگاهی و کارگاهی مجهز، تربیت نیروی انسانی متخصص در رشته مهندسی بهداشت حرفه ای را به عهده دارد. همچنین به منظور توسعه و ارتقاء سطح کیفیت فعالیت های علم و فناوری در راستای دستیابی به اهداف راهبردی در سند چشم انداز توسعه، نقشه جامع علمی کشور در بخش سلامت، حفظ و صیانت از سلامت نیروی کار، قطب علمی «بهداشت حرفه ای» کشور در دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی همدان در سال ۱۳۹۳ تاسیس گردیده است.

در حال حاضر این گروه دارای ۱۰ عضو هیئت علمی شامل 3 استاد، 3 دانشیار و 2 استادیار و سه کارشناس است و در سه مقطع کارشناسی پیوسته مهندسی بهداشت حرفه ای و ایمنی کار، کارشناسی ارشد مهندسی بهداشت حرفه ای و دکتری تخصصی مهندسی بهداشت حرفه ای دانشجو می پذیرد. همچنین آزمایشگاه های تخصصی گروه مهندسی بهداشت حرفه ای شامل آزمایشگاه های عوامل فیزیکی زیان آور، آزمایشگاه سم شناسی صنعتی، آزمایشگاه تحصیلات تکمیلی، آزمایشگاه عوامل شیمیایی و آلودگی هوا و آزمایشگاه ارگونومی می باشند که آماده ارائه خدمت در زمینه های مختلف رشته مهندسی بهداشت حرفه ای می باشند.

آشنایی با رشته مهندسی بهداشت حرفه ای

بهداشت حرفه‌ای یا سلامت شغلی یا سلامت کار شاخه‌ای است ازعلم بهداشت وعبارتست از شناسائی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یکسری مراقبت های بهداشتی درمانی به منظور سالم سازی محیط کار و حفظ سلامت نیروی کار. بهداشت حرفه‌ای ترکیبی از علوم پزشکی ومهندسی می‌باشد.

بهداشت حرفه ای را می توان به طور خلاصه علم و هنر تامین سلامت در محیط های شغلی تعریف کرد و یک مهندس بهداشت حرفه ای یا متخصص سلامت شغلی کسی است که وظیفه شناسایی،ارزشیابی و حذف یا کنترل عوامل مخاطره آمیز شغلی را به عهده دارد.

نگهداری و بهبود حداکثر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان مشاغل مختلف، از طریق پیشگیری از خطرات تهدید کننده سلامت کارگران، مطالعه شرایط نامناسب محیط کار و اثرات سوء آن بر تندرستی آنان می‌باشد. کارشناس بهداشت حرفه‌ای که دراین زمینه فعالیت دارد، با شناختی که ازمحیط کار، فرایندهای کاری، خطرات وعوامل زیان‌آور محیط کار و نیز تاثیراتی که این عوامل بر سلامت شاغلین می‌گذارند دارد، از طریق بررسی، ارزیابی، اندازه گیری وکنترل عوامل زیان آورمحیط کار، درصدد سالم سازی وبهسازی محیط کاربرمی آید. مهندس بهداشت حرفه ای در صورت شناسایی بیماری های حرفه ای در شاغلین، آنها را برای تشخیص قطعی و درمان نزد پزشک می فرستد.

عوامل زیان آورمحیط کار که شناسایی و کنترل آنها یکی از وظایف اصلی مهندسی بهداشت حرفه ای است، عبارتند از:

عوامل زیان آور فیزیکی محیط کارشامل سروصدا، گرما و رطوبت، سرما، ارتعاش، فشار (کمبودوافزایش فشار)، روشنایی (کمبود وافزایش نور)، اشعهٔمادون قرمز، اشعهٔ ماورائ بنفش، اشعه‌های یونیزان و الکتریسیته

عوامل زیان آورشیمیایی محیط کارمانندگازها، بخارات، دود ومه،گرد وغبار،اسیدهاوبازها، فلزات و...
عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کارشامل ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها، باکتری‌ها و...
عوامل زیان آورمکانیکی وارگونومیک محیط کار، شامل: پوزیشن‌های نامناسب بدن حین کار، بلندکردن وحمل باربیش ازخدمجاز، سطوح کارشامل میز، صندلی، ابزارآلات مورد استفاده، تجهیزاتی که مناسب طراحی نشده باشندو......

عوامل زیان آور روحی وروانی محیط کارمانند روابط کارگر با کارفرما، همکاران، زیردستان، تشویق‌ها وتنبیه ها،ارتقاء شغلی، رضایت شغلی و...

وظایف مهندس بهداشت حرفه ای

وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز صنعتی، شرکت و واحدهای کاری عبارتند از:
نظارت فنی بر کارکنان جهت رعایت ضوابط بهداشت حرفه ای
بازدید منظم از بخش های مختلف، شناسایی مشکلات بهداشت حرفه ای و تصمیم گیری برای رفع آنها
بررسی محیط کار از نظر وجود انواع عوامل زیان بار (نمونه برداری، سنجش و ارزیابی مستمر) و برنامه ریزی برای رفع آنها
نظارت بر اجرای درست ضوابط آیین نامه بهداشتی محل کار
تهیه و تدوین محتوا و وسایل آموزشی شامل بروشور، پوستر، نشریه، فیلم و ... برای شاغلین و مدیران جهت آموزش بهداشت حرفه ای
بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث و مشکلات محیط کار و تلاش جهت رفع یا پیشگیری از آنها
نظارت بر کلیه موارد بهداشتی مانند آشپزخانه ها، غذاخوری ها، سرویس های بهداشتی و...
تهیه گزارش وضعیت بهداشت حرفه ای، بیماری ها و مشکلات موجود در این حوزه برای مدیران و سازمان های مربوطه

وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز بهداشت

کسب شناخت و اطلاعات کافی از وضعیت بهداشت حرفه ای کارگاه ها و کارخانجات
تنظیم و پیگیری اجرای برنامه های پیشگیری از انواع بیماری های کاری و عوارض آنها
نمونه برداری، سنجش و ارزیابی عوامل زیان بار محیط کار
نظارت بر اجرای طرح های بهداشت حرفه ای
برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزشی برای مسئولان بهداشت حرفه ای، اعضای کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار و...
بررسی گزارشات رسیده از واحدها، کارگاه و کارخانه ها، تشخیص نواقص و عیوب و صدور اخطاریه در صورت نیاز
صدور مجوز برای شرکت های خصوصی ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه ای

دانش و مهارت مورد نیاز

آشنایی کامل با دانش، قوانین و مباحث بهداشت حرفه ایمهندس بهداشت حرفه ای-
مسئولیت پذیری
دقت و توجه به جزئیات
مهارت های ارتباطی مناسب
توان تصمیم گیری درست و به موقع
توانایی خوب در حل مساله و مشکلات
آشنایی کافی با مسایل فنی صنعت و سازمان محل کار
توان و استقامت بدنی مناسب
توان آموزش موارد بهداشتی و ایمنی به شاغلین

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل

فارغ التحصیلان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای رشته مهندسی بهداشت حرفه ای می توانند وارد این شغل شوند.

بازار کار مهندس بهداشت حرفه ای و آینده شغلی

مهندس بهداشت حرفه ای می تواند در وزارتخانه های کار، تعاون و رفاه اجتماعی ، صنعت، معدن و تجارت ، جهاد کشاورزی ، نیرو ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و صنایع دفاعی مشغول به کار شود.

سازمان ها ، شرکت ها و کارخانه های بزرگی مثل شرکت نفت ، ذوب آهن ، هواپیمایی کشوری ، ایران خودرو ، پلی اکریل دارای واحد بهداشت حرفه ای بسیار قوی هستند که در هر یک از این واحد ها چند مهندس بهداشت حرفه ای فعالیت می کنند . در حال حاضر بیش از ۵۰ درصد ازدانش آموختگان مهندسی بهداشت حرفه ای نیز به طور تمام وقت یا پاره وقت در کارخانجات و سازمان های مختلف به عنوان مسئول بهداشت حرفه ای کار می کنند.

علاقه مندان به حوزه آموزش و تدریس هم می توانند با داشتن مدارک تحصیلی عالی در مهندسی بهداشت حرفه ای جذب دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی شوند.

از آنجایی که اهمیت این شغل ، به تازگی در سال های اخیر برای کارخانجات و صنایع مختلف و .... ، مشخص شده است و آنها برای کاهش هزینه های خود به دنبال پیاده سازی شعار پیشگیری به جای درمان هستند، بازارکار مناسبی برای این شغل در کشور وجود داشته و آینده شغلی خوبی نیز پیش روی آن می باشد.